Projekt “Dziady”

„Przypadek zrządził, że nie mogłem widzieć odtąd pana Adama, ani pożegnać go, kiedy na Wschód wyjeżdżał – słowem, że to ostatnie było one dziwnie mi podówczas brzmiące pożegnanie… Co aby jaśniejszym było, dodać trzeba, że nieboszczyk pan Adam miał to do siebie, iż nie tylko,  c o   m a w i a ł, a l e  i:  j a k  m a w i a ł, zatrzymywało się w pamięci…”.

Tak Norwid zakończył swój czarny kwiat, wspomnienie poświęcone Mickiewiczowi. Świadectwo ostatniej, poprzedzającej wyjazd autora Pana Tadeusza do Stambułu, rozmowy z nim. Projekt „Dziady” Eligiusza Szymanisa to książka będąca czarnym kwiatem. Wydanym staraniem przyjaciół autora świadectwem badań i życia przedwcześnie zmarłego warszawskiego historyka literatury, dla którego dzieło Mickiewicza stało się wielką przygodą – myślową i egzystencjalną. Tom zbierający przygotowywaną przez Szymanisa rozprawę habilitacyjną, zapis jego wykładów z literatury romantyzmu, fragmenty dziennika, opublikowane przez badacza artykuły, oraz wspomnienia o nim – przekonuje, że i w jego przypadku ważne było nie tylko to, co mówił, lecz także jak mówił. Trudno przy tym pozbyć się wrażenia, że to, co ma charakter jedynie śladu po autorze, i związane z tym przemieszanie tekstów i gatunków pisarskich, ich fragmentaryczność, niedokończenie, tworzące specyfikę książki, znakomicie zbliża do obu tych kwestii.