Młody wiek XIX?
redakcja: Anna Rzepniewska, opieka naukowa: Olaf Krysowski
Wydział Polonistyki UW
Warszawa 2019
Informacje ogólne
„Wolność, równość, braterstwo” – to hasło otwiera i definiuje tak odmienny od wcześniejszych wiek XIX. „Młodość, miłość, szaleństwo” – czy nie tak mogłaby brzmieć podobna triada, złożona z obiegowych haseł potocznie kojarzonych z kształtującym się od początku tego wieku romantyzmem? Jak każde uproszczenie może ona śmieszyć, wydaje się jednak, że powinna też skłaniać do refleksji na temat powszechnych schematów interpretacyjnych. Ta refleksja stała się impulsem do prac nad tomem. Punktem wyjścia interpretacji w nim przedstawionych jest rewizja kategorii młodości – traktowanej jako aksjomat w odniesieniu do romantyzmu, a przecież wcale nie tak oczywistej. Rozważania rozszerzono na pozytywizm i Młodą Polskę, czyli tradycyjnie wyodrębniane epoki, składające się wraz z romantyzmem na XIX-wieczną formację kulturową.
Romantyzm – rozumiany według formuły „buntu kwiatu przeciwko swym korzeniom”, stworzonej przez Stanisława Brzozowskiego – łatwo utożsamić z twórcami młodymi, bezkompromisowymi i pełnymi zapału w walce ze skostniałymi wzorcami kultury starców. Dość wspomnieć o Mickiewiczowskiej Odzie do młodości i jej żywiołowym zawołaniu: „Młodości! dodaj mi skrzydła!”. Jak wobec tego rozumieć bohatera Spowiedzi dziecięcia wieku Alfreda de Musset z jej bohaterem, dla którego młodość jest „główną przeszkodą do wyleczenia”, przyczyną największych cierpień? Jak się rozprawić ze stereotypem wiecznie starych pozytywistów? Jak postrzegać młodość Młodej Polski z findesieclowymi hasłami i atmosferą krańcowości? Wreszcie: jak opisać rozdźwięk między wiekiem biologicznym a wiekiem odczuwanym – tak wyraźnie dostrzegalny u młodopolskich dekadentów, a przecież charakterystyczny też dla wcześniejszych pokoleń XIX wieku?
Udzielenie odpowiedzi między innymi na te pytania postawili sobie za cel młodzi badacze, których artykuły prezentuje książka Młody wiek XIX?.
