Olszewska Maria

Zainteresowania naukowe

Główne zainteresowania naukowo – badawcze: dzieje dramatu i teatru w II połowie XIX i I połowie XX wieku; historia i antropologia literatury, genologia, szczególnie pogranicze literatury i gatunków użytkowych – historia świadomości polityczno-społecznej społeczeństwa polskiego i jej odzwierciedlenie w literaturze II połowy XIX;   analiza wybranych, często zapomnianych dziś utworów literatury polskiej XIX i XX wieku.

Książki

Książki autorskie

„Tragedia chłopska”. Od W. L. Anczyca do K. H. Rostworowskiego. Tematyka — kompozycja — idee, , Warszawa 2001.

Człowiek w świecie Wielkiej Wojny. Literatura polska z lat 1914-1919 wobec I wojny światowej. Wybrane zagadnienia, Warszawa 2004.

Studenci z Królestwa Polskiego przed powstaniem styczniowym. (Glosa do „Lalki” Bolesława Prusa), Warszawa 2004.

W poszukiwaniu sensu. Szkice o literaturze polskiej XIX i XX wieku, Warszawa 2005.

W kręgu meteorologii i astronomii. Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, t. 10, Kraków 2007.

Heroizm ludzkiego istnienia. W kręgu wybranych zagadnień etycznych w literaturze polskiej II połowy XIX i I połowy XX wieku. Szkice, Warszawa 2008.

Drogi nadziei. Polska proza historyczna 1876-1939 wobec kryzysu kultury, Warszawa 2009.

Stefan Żeromski. Spotkania, Warszawa 2015.

Spór o przyszłość literatury polskiej, czyli polemiki ze Stefanem Żeromskim po jego odczycie „Literatura a życie polskie”, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2019.

Wojna polsko-bolszewicka w literaturze polskiej, Park Kulturowy Ossów, Ossów 2020.

Książki pod redakcją

Literatura wobec I wojny światowej, praca zbiorowa pod red. M.  J. Olszewskiej i J. Zacharskiej, Warszawa 2000.

Czytanie modernizmu, pod red. M. Olszewskiej i G.  Bąbiaka, Warszawa 2004.

Światy Stefana Żeromskiego, pod red. M.  Olszewskiej i G.  Bąbiaka, Warszawa 2005.

Zapomniany dramat, t. I i II, pod red. M. J. Olszewskiej i K. Ruty-Rutkowskiej, Warszawa 2010.

Żeromski i inni, pod red. M. Gabryś-Sławińskiej i M.J. Olszewskiej, Lublin 2015.

Dramat historyczny ostatnich 150 lat: problemy lektury, pod red. M. J. Olszewskiej i D.M. Osińskiego, Warszawa 2016.

Dramaty zapomniane-niedoczytane- pominięte. (Re)interpretacje, red. Maria Jolanta Olszewska, Agnieszka Skórzewska-Skowron, Wydawnictwo Wydziału Polonistyki, Warszawa 2018.

Dramat słowiański. Próba zbliżenia, przekroje, (re)konstrukcje i (re)lektury, red. M. J. Olszewska, K. Samsel, A. Skórzewska-Skowron, Wydawnictwo Wydziału Polonistyki (UW),  Warszawa 2021,  s. 225-251.

Konopnicka – raz jeszcze, red. M. J. Olszewska, Warszawa 2022.

Poemat dramatyczny,  red, M. J. Olszewska i K. Samsel, „Litteraria Copernicana”  2022,  nr 3 (43).

Prace edytorskie

Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Dramaty, t.1 i 2, red. Maria Jolanta Olszewska i Agnieszka Skórzewska_Skowron, Wydanie Fundacji im. Artura Hutnikiewicza, Warszawa 2019.

Wybrane artykuły

Elizy Orzeszkowej lekcja miłosierdzia (Anastazja), „Polonistyka” 2010, nr 10, s. 32-38.

Medytacja w prozie poetyckiej Bronisławy Ostrowskiej („Rozmyślania” na tle jej utworów poetyckich), w: Medytacja. Postawa intelektualna, sposób poznania, gatunek dyskursu. Studia, red. T. Kostkiewiczowa  i M. Saganiak, Warszawa 2010, s. 191-220.

Między tradycją a nowatorstwem — modernistyczne misteria balladowe Emila Zegadłowicza (Nawiedzeni), w: Obraz cloveka v literature, editor Jan Wiendl, Praha 2010, s. 62-63.

Traumatyczne doświadczenia starości („Chłopcy” Grochowiaka, „Kundel” Stampfla, „Biłek” Iwaszkiewicza), w: Potrzeba sacrum. Literatura polska okresu PRL-u, pod red. M. Ołdakowskiej-Kuflowej, Lublin 2012, s. 415-440.

Wokół Ojczyma Józefa Narzymskiego, czyli o trudnym polskim rachunku sumienia, „Literacje” 2013, nr 1/ 28/, s. 32-44.

Książka o starej kobiecie. Próba analizy. Szkic, w: Stanisław Brzozowski. Powroty, red. D. Trześniowski, Radom 2013, s. 159-185.

Codzienność kresowa utrwalona w pamięci, czyli „Szczenięce lata” Malchiora Wańkowicza, w: Pogranicza, Kresy, Wschód a idee Europy, red. A. Janicka, G. Kowalski, Ł.  Zabielski, Białystok 2013, s. 467-490.

Dzieje Józefa w komediowym ujęciu Włodzimierza Perzyńskiego, w: Biblia w literaturze polskiej: Romantyzm — Pozytywizm — Młoda Polska, Cz. 2, Stary Testament, red. E. Jakiel i J. Mosakowski,  Gdańsk 2014, s. 79-101.

„Omyłka”, czyli Bolesława Prusa rozrachunki z rokiem 1863, „Niepodległość i Pamięć”, 2014, r. XXI, nr 1-2 (45-46), s. 263-292.

Rzecz o niemożliwym dialogu kultur — świat bizantyjski i świat rzymski w czasie pierwszej wyprawy krzyżowej („Count Robert of Paris” Waltera Scotta w kontekście „Aleksjady” Anny Komneny), w: Tradycje bizantyjskie. Romantyzm i inne epoki, red. E.  Kasperski, O.  Krysowski, Warszawa 2014, s. 165-183.

Pytanie o zbawienie świata i człowieka — „Ecce homo” Ewy Szelburg-Zarembiny. Dawny teatr na nowo odczytany, w: Dramat i teatr religijny. Wyróżniki i paradygmaty, red. W.  Karczmarek, i J. Michalczuk, Lublin 2014, 259-284.

Narodowe rekolekcje i rozrachunki, czyli literatura polska wobec I wojny światowej. Wybór, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego. Seria Scripta Humana”, t. 2, red. D. Kulczycka  i R. Sztyber, Zielona Góra 2014, s. 103-136

W cieniu apokalipsy, czyli „Niebo w płomieniach” Jana Parandowskiego, w: Przekleństwo i harmonia nieskończonego. Z zagadnień literatury Młodej Polski i epok późniejszych, red. K. Badowska, Łódź 2014, s. 156-178.

Lekcja wiary i patriotyzmu w poematach św. Arcybiskupa Zygmunta Szczęsnego Felińskiego „Praksedzie” oraz „Oskarze i Wandzie”, „Zeszyty Naukowe Szkoły Wyższej Przymierza Rodzin w Warszawie” 2014, nr 10, s. 159-190.

Wojna jako obłęd świata. Rozważania po lekturze „Klucza przepaści” Andrzeja Struga w: Andrzej Strug. Dzieło i czasy, red. A.  Kargol, Warszawa 2014, s. 169 ? 196.

„Oko proroka”, czyli Hanusz Bystry i jego przygody. Lektura w kontekście „Tajemnic Paryża”, w: Eugeniusz Sue. Życie — twórczość — recepcja, red. D. Kulczycka i A. Narolska, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego. Seria Scripta Humana”, t. 3, Zielona Góra 2014, s. 225-244.

Stanisław Vincenz czyta „Madonnę Busowiską” Władysława Łozińskiego, czyli o filozofii lektury, „Kijowskie Studia Polonistyczne”, t. XIX, Kijów 2012, s. 51-59.

Marian Szyjkowski. Zapomniany historyk literatury i komparatysta, w: Historie literatury polskiej 1864-1914, red. U.  Kowalczuk i Ł. Książyk, Warszawa 2015, s. 110-116.

Wobec fatalizmu Losu (Stanisław Wyspiański Klątwa — John Millington Synge Jeźdźcy do morza). Szkic, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 1916, 3 (33), s. 255-278.

„Cicha” bohaterka opowiadania „Trzy czerwone róże” Jana Józefa Szczepańskiego, w: Od Lema do Sienkiewicza (z Ingardenem w tle), red. M. Cyzman, A. Skubaczewska-Pniewska i D. Brzostek, Toruń 2017, s. 413-434.

Kwestia „rusińska” (ukraińska) w wybranych powieściach Tomasza Teodora Jeża w kontekście literatury kresowej II połowy XIX w., w: Polskie życie kulturalno-literackie od 1864 roku na ziemiach obecnej Ukrainy, red. M.  Kufel, Lublin 2017, s.215-274.

Powroty do dzieciństwa, czyli o nostalgicznej podróży w czasie w poezji Juliana Tuwima (na wybranych przykładach), w: Julian Tuwim. Tradycja — recepcja — perspektywy badawcze, red. E.  Gorlewska, M. Jurkowska, K. Korotkich, Białystok 2017, s. 173-202.

Etos obowiązku i poświęcenia. Powstanie styczniowe w twórczości Marii Konopnickiej, „Niepodległość i Pamięć” 2018,  r. XXV, nr 1 (61), s. 49-70.

Bolesne karty z dziejów Ukrainy. „Hryhor serdeczny” Tomasza Teodora Jeża, „Teka Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych. Oddział PAN W Lublinie. Commission of Polish-Ukrainian Cultural Ties”, t. XII, s. 63-74.

Stanisława Witkiewicza marzenia o Niepodległej, „Litteraria Copernicana” 2018, nr 1(25), s. 17-37.

Problem relacji rozum–wiara w „Wyprawie do ziemi Moryja. Noweli” Karola Ludwika Konińskiego,  „Litteraria Copernicana” 2019,  t.34,  nr 3,  s. 65-78

„A tu rzeczywistość skrzeczy….”, czyli „Na marne” i „Z dobrego serca” Lucjana Rydla,

„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” 2019, nr 284  z.  19, s. 107-114.

Walka o godność małżeństwa, czyli „Jeden dzień” Adama Krechowieckiego, „Kwartalnik Opolski” 2019, nr 2, t. LXV, s.  87-100.

Jędrzeja Cierniaka idea monumentalnego teatru ludowego, [w:] Polska krytyka teatralna XX wieku. Sylwetki krytyków. Wybrane problemy, red. Monika Gabryś-Sławińska, Lublin 2019, s. 161-172.

Straszny jest ten świat, czyli „Wilki w nocy” Tadeusza Rittnera, [w:] Śmiech i strach w literaturze i sztuce przełomu XIX i XX wieku, red. Hanna Ratuszna, Maciej Kaźmierkiewicz i Agnieszka Łazicka, Toruń 2019, s. 143-158.

Józefa Kotarbińskiego głos w dyskusji o teatrze ludowym. Przyczynek do dziejów teatru polskiego w XIX w., [w:]  Józef  Kotarbiński. Życie i dzieło. Wybrane zagadnienia,  red. Monika Gabryś-Sławińska,  Lublin 2020, s.11-29.

 „Znacie? Znamy. A więc posłuchajcie”, czyli Aleksandra Fredry postrzeganie rzeczywistości. Kilka uwag o późnej twórczości komediopisarza, [w:] Sztaluga i pióro. Księga jubileuszowa ku czci profesora Wacława Pyczka,  red.  Wojciech Kruszewski, Lublin 2020, s. 261-281.

Poetyckie obrazy Beskidu w misteriach balladowych Emila Zegadłowicza, [w:] Okolice Zegadłowicza, red. Henryk Czubała, Włodzimierz Próchnicki i Katarzyna Wądolny-Tatar, Kraków 2020, s. 29-52.

Surowe piękno i tajemnice Polesia w prozie Franciszka Wysłołucha [w:] Język, literatura i kultura Białorusi na przestrzeni wieków, red. M. Chaustowicz i R.  Kaleta,  Warszawa 2020, s. 143-159.

Obraz wojny polsko-bolszewickiej w literaturze polskiej. Rekonesans, [w:] Triumf 1920. Obraz i pamięć ,  koncepcja publikacji i red. naukowa  J. Miziołek, J. M. Sosnowska,  Warszawa 2020,  s. 183-215.

Stefan Żeromski: koncepcje narracji dendrologicznych, Zarys problematyki, „Annales Universtatis Paedagogicae Cracoviensis, 2020, nr 4,  s. 119-140.

Biblijna historia raju czytana a rebours. „Miranda” Antoniego Langego i „Eden” Stanisława Lema, [w:]  Stanisław Lem. Fantastyka naukowa i fikcje nauki, red. Dorota Heck,  Warszawa 2021,  s. 105-126.

„Wiary a zwyciężym”. Rozważania po lekturze Kordeckiego Józefa Ignacego Kraszewskiego [w:] „Tam Twoje serce”, kędy skarb przebywa. Jasna Góra – skarbiec kultury polskiej i europejskiej,  red. Agnieszka Czajkowska, Ewelina Mika, Częstochowa 2021, s. 279-304.

W słowiańskim świecie dramatów Feliksa Płażka, [w:] Dramat słowiański. Próba zbliżenia, przekroje, (re)konstrukcje i (re)lektury, red. Maria Jolanta Olszewska, Karol Samsel, Agnieszka Skórzewska-Skowron, Warszawa 2021,  s. 225-251.

 „Niespodzianka. Prawdziwe zdarzenie w czterech aktach” Karola Huberta Rostworowskiego, czyli opowiedziana na nowo historia Niobe i Medei, „Język-Szkoła-Religia” 2021,  t, 16, s.125-139.

Narodowy geniusz, czyli portret Fryderyka Chopina w „Ostatnim koncercie” Stanisławy Fleszarowej-Muskat, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2021, nr 41, s. 301-326.

Historyk w podróży, czyli Adolfa Pawińskiego wędrówki po Półwyspie Iberyjskim, (Hiszpania. Listy z podróży),  „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” 2021, nr 21,  s. 147-166.

Adama Łady-Cybulskiego ekspresje młodowiedeńskie. Przyczynek do dziejów recepcji   literatury austriackiej w Polsce u schyłku XIX w., „Wiek XIX. Modernizm Polski. Modernizm Austriacki” 2021, r. XIV,  s. 211-227.

 Artysta zdradzony i zawiedziony. Portret  Aleksandra Puszkina w „Maskaradzie”  Jarosława Iwaszkiewicza,  „Przegląd Humanistyczny” 2021, nr 4 (475), s. 7-22.

Podróż do piekła. O Drabinie Jakubowej albo Podróży Władysława Terleckiego, w:  Historia i logos,. Szkice o twórczości Władysława Lecha Terleckiego, red. M. Kisiela, Joanny Warońskiej-Gęsiarz i E. Wróbel, Kraków 2022, s. 65-89.

W pułapce wspomnień i pamięci. „Dom kobiet. ”Zofii Nałkowskiej, „Annales Universitatis Mariae Curie – Skłodowska. Filologiae” 2022, nr 2 (40), s. 81-94.

Wokół poematów dramatycznych Franciszka Lasockiego . Rozważania po lekturze „Przed wybuchem”, „Całopalenia”, „Po klęsce”, „Litteraria Copernicana”.  Poemat dramatyczny,  red, M. J. Olszewska i K. Samsel,  2022,  nr 3 (43), s. 35-52.

Normandia Marii Konopnickiej i Marcela Prousta z malarstwem impresjonistycznym w tle, w: Konopnicka – raz jeszcze, red. M. J. Olszewska, Warszawa 2022, s. 295-309.

Suočavanje sa zlom. Tragedije Stanisława Wyspiańskog Kletva i Suci, „Književna Smotra” 2022, nr 206 (4), s. 151-155.

Zakład

Zakład Literatury i Kultury II Połowy XIX w.

Funkcje

Z-ca Kierownika Pracowni Historii Dramatu 1864-1939

Opiekun Interdyscyplinarnego  Koła  Naukowego  Języka Literatury „Solilokwium”