Dzieje zaczątków Instytutu Literatury Polskiej, czyli Katedry Literatury Polskiej, są ściśle związane z historią Wydziału Polonistyki oraz samego Uniwersytetu Warszawskiego. W 1822 roku powstaje wspomniana Katedra Literatury Polskiej, w której wykłada Kazimierz Brodziński. Absolwentami Szkoły Głównej w drugiej połowie XIX wieku są między innymi Adolf Dygasiński, Bolesław Prus i Adam Asnyk.
W pierwszym trzydziestoleciu XX wieku na Wydziale Historyczno-Filologicznym UW wykładali tak zasłużeni dla polskiej kultury profesorowie jak: Juliusz Kleiner, Wacław Borowy, Julian Krzyżanowski czy Zofia Szmydtowa.
Nie sposób wymienić nazwisk wszystkich wybitnych uczonych związanych z powojenną historią Wydziału w jego części literaturoznawczej. Byli wśród nich między innymi: Maria Renata Mayenowa, Maria Janion, Janina Kulczycka-Saloni, Stanisław Frybes, Maria Straszewska, Eligiusz Szymanis i Zdzisław Libera.
Współcześnie na ILP składa się sześć zakładów: Zakład Literatury i Kultury Epok Dawnych, Zakład Literatury Romantyzmu, Zakład Literatury i Kultury Drugiej Połowy XIX Wieku, Zakład Literatury XX i XXI Wieku, Zakład Poetyki, Teorii Literatury i Metodologii Badań Literackich, Zakład Komparatystyki oraz Zakład Literatury Popularnej, Dziecięcej i Młodzieżowej.