Literatur der Moderne in Mittel und Osteuropa – Instytut Literatury Polskiej UW

Pracownia ukonstytuowała się pod koniec r. 2009. Celem jej działań jest integracja badań związanych z doświadczeniem Europy Środkowo-Wschodniej w kulturze modernizmu sensu largo. Badania te w ostatnich latach były prowadzone przez Zakład Literatury Pozytywizmu i Młodej Polski (dziś: Zakład Literatury i Kultury Drugiej Połowy XIX Wieku) i zaowocowały m.in. książkami:

– Modernistyczny Lwów – teksty życia, teksty sztuki (2009, red. E. Paczoska i D. Osiński)
– Europejczyk w podróży (2010, red. E. Ihnatowicz i S. Ciara).

Przedmiot zainteresowania Pracowni to, przede wszystkim, zapis doświadczenia Europy Środkowo-Wschodniej w literaturze – od pokolenia tzw. pozytywistów do okresu dwudziestolecia międzywojennego, z perspektywą na ponowoczesne „dalsze ciągi” wcześniejszych zjawisk. Europa Środkowo-Wschodnia interesuje nas i jako region geografii kulturowej, i jako tożsamościowy fantazmat tworzony przez intelektualistów różnych generacji i różnych obszarów językowych. Rozpoznawanie tej „wspólnoty wyobrażonej” zamierzamy realizować w książkach zbiorowych, przygotowywanych i wydawanych przez Pracownię, a także w serii edytorskiej, w której znaleźć się mają zapomniane (a ważne) teksty z interesującego nas obszaru zjawisk. Rozpoczęliśmy cykliczne spotkania dyskusyjne, na które chcemy zapraszać badaczy literatury XIX i XX wieku: kulturoznawców, slawistów, historyków.

Plany na lata 2010-2011:

– przygotowanie tomu artykułów W poszukiwaniu bohatera Europy Środkowo-Wschodniej: wariant modernistyczny (red. E. Paczoska i D. Sosnowska)
– prace nad antologią W Europie czyli gdzie? zawierającą zapomniane teksty polskich i obcych autorów związane z krystalizacją europejskiej tożsamości w latach 1880-1918 (to oczywiście daty umowne), gdy zagęszczają się zjawiska związane z decentralizacją kultury europejskiej i autonomizowaniem się środowisk dotychczas uważanych za „prowincjonalne”. Chodzi tu przede wszystkim o wydobycie kategorii „europejskości” wyprowadzonej z perspektywy wewnętrznej, od strony doświadczenia regionalnego.

Dalsze plany:

– przygotowanie tomu artykułów poświęconego środkowoeuropejskiej codzienności widzianej z perspektywy Warszawy lat 1880-1939 (red. E. Ihnatowicz)
– organizacja konferencji Języki modernizmu, której celem ma być rekonstrukcja różnych języków, którymi mówi nowoczesność w Europie Środkowo-Wschodniej – chodzi tu zarówno o języki narodowe, jak i o różne obiegi literatury, które tworzą wspólnotę kulturową.
– w planach odleglejszych – antologia środkowoeuropejskiego eseju, z solidnym opracowaniem zaproponowanych do niej tekstów.

W serii ilustrującej tematykę zainteresowań członków Pracowni ukazały się dotychczas:

W roku 2012:
– U. Górska, W poszukiwaniu tożsamości Europy Środkowej. Przypadek bohatera galicyjskiego.
W roku 2013:
– E. Lesisz, Huculszczyzna – w kręgu mitów polskich na przełomie XIX i XX wieku.
– M. Vražić, Stanisław Witkiewicz i Witkacy. Dwa paradygmaty sztuki. Dwie koncepcje kultury.
– „Piosenki prawdziwe” w kulturze PRL-u, red. E. Paczoska, D. M. Osiński.
W roku 2014:
– I. Poniatowska, Modernizm bez granic. Wielkie tematy nowoczesne w polskich powieściach popularnych drugiej połowy XIX wieku.
W planach na rok 2015 znajduje się opublikowanie antologii krytyki lwowskiej.

Publikacja trzech tomów z serii “Problemy literatury i kultury modernizmu w Europie Środkowo-Wschodniej 1867-1918”
“Problemy literatury i kultury modernizmu w Europie Środkowej 1867-1918”